Włoskie przyimki – preposizioni
Opublikowane według Salvatore De Bello w Narzędzia języka włoskiego · niedziela 26 Lis 2017
Tags: Włoskie przyimki
Tags: Włoskie przyimki
Przyimki – nieodmienne części mowy, których używamy w celu łączenia wyrazów. Decydują o związkach między słowami. Zobacz również post o tym, jak uczyć się przyimków.
Istnieją dwa rodzaje przyimków: proste (preposizioni semplici), które łącząc się z rodzajnikami określonymi tworzą formy przyimkowe ściągnięte (preposizioni articolate).
Preposizioni semplici: di, a, da, in, con, su, per, tra, fra
Preposizioni articolate:
Trudno podać jednoznaczną zasadę użycia przyimków w formie ściągniętej; należy przypomnieć sobie użycie rodzajnika określonego. Rodzajnika nie używamy na przykład przed imionami ale stosujemy przed: signor (pan), signora (pani), dottor (tytuł magistra), itd.
Vado da Anna. = Idę do Anny.
Vado dalla Signora Rossi. = Idę do Pani Rossi.
Pozostałe zasady użycia rodzajnika określonego znajdziecie tutaj: Włoski rodzajnik określony – Zasady użycia i w tabeli poniżej.
Użycie przyimków ściągniętych
Przyimek DI
Często przyimek DI używany jest zamiast polskiego dopełniacza (kogo?, czego?). Np. Niente di speciale = Nic specjalnego.
Poniższy schemat przestawia w skrócie użycie przyimka DI.
Przyimek DI określa:
Cechę rzeczownika
Vorrei un bicchiere di vino. = Chciałbym kieliszek (szklaneczkę) wina.
Posiadanie (przynależność)
Questo è il libro di Anna. = To książka Anny.
Tworzywo
Un tavolo di legno = Drewniany stół
Temat
Corso di lingua italiana = Kurs języka włoskiego
Parliamo di sport. = Rozmawiamy o sporcie.
Pochodzenie
Di dove sei? Sono italiano di Messina. = Skąd jesteś? Jestem Włochem z Mesyny.
Związek przyimka DI z czasownikiem
Finire + DI + infinito
Finisco di lavorare alle 17. = Kończę pracę o 17.
Cercare (próbować / starać się) + DI + infinito *
Cerco di imparare l’italiano. = Próbuję nauczyć się włoskiego.
* UWAGA! Cercare + qualcosa / qualcuno znaczy Szukać czegoś / kogoś
Np.: Cerco le chiavi di casa. = Szukam kluczy do domu.
Discutere / Parlare + DI + argomento
Discuto (parlo) di politica = Dyskutuję (rozmawiam) o polityce.
Accorgersi (zauważać / zorientować się) + DI + qualcosa
Mi sono accorto della tua presenza. = Zauważyłem, że jesteś.
Accorgersi (zauważać / zorientować się) + DI + infinito
Mi sono accorto di aver(e) finito il sale. = Zorientowałem się, że skończyła się sól.
Innamorarsi + DI + qualcuno / qualcosa
Mi sono innamorato di Marina. = Zakochałem się w Marinie.
Avere voglia + DI + qualcosa
Ho (avrei) voglia di un caffè. = Mam ochotę na kawę. (Napiłbym się kawy)
Avere voglia + DI + infinito
Ho (avrei) voglia di bere un caffè. = Mam ochotę napić się kawy. (Napiłbym się kawy)
Avere bisogno + DI + qualcosa
Ho (avrei) bisogno di un caffè. = Potrzebuję (potrzebowałbym) napić się kawy. (Muszę napić się kawy)
Avere bisogno + DI + infinito
Ho (avrei) bisogno di bere un caffè. = Potrzebuję (potrzebowałbym) napić się kawy. (Muszę napić się kawy)
Przyimek A
Często przyimek A jest używany zamiast polskiego celownika (komu?, czemu?). Np. Do il mio libro a Maria = Dam moją książkę Marii.
Poniższy schemat przestawia w skrócie użycie przyimka A.
Użycie przyimka A:
Dla wskazania odbiorcy czynności
Invio una lettera a Maria. = Prześlę list do Marii.
Dla wskazania czasu
Ci vediamo a mezzogiorno. * = Do zobaczenia (lub “spotkamy się) w południe.
* UWAGA! Dla innych godzin zobacz wpis “Godziny po włosku”
A Pasqua vado dai miei genitori. = Na Wielkanoc jadę do moich rodziców.
Dla wskazania miejscu pobytu / przeznaczenia
Przed nazwami miast, dzielnic,
Abito a Messina. = Mieszkam w Mesynie.
Vado a Roma. = Jadę do Rzymu.
Vado a casa. = Idę do domu.
Vado al cinema. = Idę do kina.
Dla wskazania położenia / umiejscowienia
Abito vicino a via Garibaldi. = Mieszkam blisko ul. Garibaldi.
Luigi è seduto accanto a Marta. = Luigi siedzi obok (koło) Marty.
Le sedie si trovano (sono) intorno al tavolo. = Krzesła znajdują się wokół stołu.
La finestra si trova (è) a destra / a sinistra della porta. = Okno znajduje się po prawej / lewej stronie drzwi.
Abito davanti alla farmacia Abate. = Mieszkam na przeciwko apteki Abate.
Dla wskazania sposób lub narzędzie umożliwiające wykonywanie czynności
Vado in ufficio a piedi. = Chodzę do biura piechotą.
Giovanni gioca a calcio. = Jan gra w piłkę nożną.
Ho comprato una macchina a metano. = Kupiłem samochód na gaz ziemny.
Dla wskazania cechę rzeczownika
Ho comprato una camicia a quadri (a righe). = Kupiłem koszulę w kratę (w paski).
Poza tym używamy przyimka A w następujących sytuacjach:
Guadagno 1000 euro al mese (al giorno, alla settimana, all’anno) = Zarabiam 1000 euro na miesiąc (na dzień, na tydzień, na rok).
Le patate costano 2 euro al chilo. = Ziemniaki kosztują 2 euro za kilogram.
Przeczytaj post “Andavo a cento all’ora”.
Związek przyimka A z czasownikiem
Andare + A + infinito
Andiamo a ballare? = Idziemy potańczyć (potańczymy)?
Credere + A + qualcosa
Giovanni crede a tutto. = Jan wierzy we wszystko.
Pensare + A + qualcuno / qualcosa = Myśleć o kimś / o czymś
Penso a te. = Myślę o Tobie.
Iniziare (cominciare) + A + infinito
Inizio a lavorare alle 9. = Zaczynam pracować/pracę o 9.
Continuare + A + infinito
Continuo a studiare il greco. = Kontynuuję naukę greckiego.
Riuscire + A + infinito = Potrafić (umieć) coś zrobić
Non sono riuscito a fare l’esercizio. = Nie umiałem zrobić ćwiczenia.
Przyimek DA
Użycie przyimka DA:
Dla wskazania miejsca, z którego się pochodzi
Da dove vieni? Vengo da Bologna. = Skąd pochodzisz? Pochodzę z Bolonii.
po ang. Where are you from? I come from Bologna.
UWAGA! Po włosku, aby wyrazić pochodzenie najczęściej używamy przyimka DI.
Np.: Di dove sei? Sono italiano di Messina. = Skąd jesteś? Jestem Włochem z Mesyny.
Dla wskazania miejsce, przez które się przechodzi lub przejeżdża
Vado a Firenze passando da (per) Bologna. = Jadę do Florencji przez Bolonię. [passare + DA]
Dla wskazania położenia / umiejscowienia
Abito lontano da via Garibaldi. = Mieszkam daleko od ul. Garibaldi.
Messina si trova a circa 100 km da Catania. = Mesyna znajduje się ok. 100 km od Katanii.
Dla wskazania czasu trwania czynności
Laura aspetta da un’ora. = Laura czeka od godziny.
Lavoro dalle (da + le) 8 alle (a + le) 17. = Pracuję od godz. 8 do 17.
Dla wskazania osoby, u której się przebywa / do której się idzie:
Sono da Giovanni. = Jestem u Jana.
Vado da Anna. = Idę do Anny.
Vado dalla (da + la) Signora Rossi. = Idę do Pani Rossi.
Dla wskazania miejsca, w którym się znajduje / nazwa restauracji (lokalu):
Pizzeria Da Grasso. = Pizzeria U Grubego. 🙂
Dla wskazania przeznaczenia danego przedmiotu:
Occhiali da sole = Okulary słoneczne
Camera da letto = Sypialnia
Cane da caccia = Pies myśliwski (na polowania)
Costume da bagno = Kostium kąpielowy (do kąpieli)
Abito da sera = Strój wieczorowy (na wieczór)
(Servizio di) tazzine da caffè = Serwis do kawy
UWAGA! Tazzina di caffè = filiżanka kawy natomiast: Tazzina da caffè = filiżanka do kawy
Związek przyimka DA z czasownikiem
Non avere niente + DA + infinito
Non ho niente da dire / dichiarare = Nie mam nic do powiedzenia
Con te non c’è niente da fare = Z Tobą nic się nie da załatwić
Przyimek IN
Użycie przyimka IN:
Dla wskazania miejsca pobytu, usytuowania, przeznaczenia, w odniesieniu do kontynentów, krajów, regionów, dużych wysp, ulic
Dove abiti? Abito in Polonia, a Varsavia, ad Ursynów, in via Przy Bażantarni. = Gdzie mieszkasz? Mieszkam w Polsce, w Warszawie, na Ursynowie, na ul. Przy Bażantarni.
UWAGA! W języku biurokratycznym (np. akty notarialne, umowy, itd), stosujemy przyimek IN przed nazwą miasta: La ditta DB ITALIA con sede in Varsavia, in via Stryjeńskich 17… = Firma DB ITALIA z siedzibą w Warszawie, na ulicy Stryjeńskich 17…
Używamy przyimka IN przed miejscami, które mają końcówkę “…ia” lub "...teca", np.: in libreria (do/w księgarni), in farmacia (do apteki/w aptece), in periferia (na peryferii), in pizzeria (do/w pizzerii), in gelateria (do/w lodziarni), in macelleria (do sklepu mięsnego / w sklepie mięsnym), in biblioteca (w bibliotece), in discoteca (na dyskotece), in enoteca (w winiarni), itd.
Dla wskazania sposobu wykonania czynności:
Studio in silenzio. = Uczę się w ciszy.
Gli italiani bevono il caffè stando in piedi. = Włosi piją kawę na stojąco.
Per la gita si deve pagare in anticipo. = Należy zapłacić z góry za wycieczkę.
Paga in contanti o con la carta di credito? Pago in contanti. = Pan/Pani płaci gotówką czy kartą kredytową? Płacę gotówką.
Dla wskazania środka transportu:
Vado a casa in macchina. = Jadę do domu samochodem.
Vado a Roma in aereo. = Lecę do Rzymu samolotem.
W tych sytuacjach przyimek IN może być zastąpiony przyimkiem CON z odpowiednim rodzajnikiem określonym:
Vado a casa con la macchina, Vado a Roma con l’aereo.
Użycie przyimka CON w poniższych przypadkach jest obowiązkowe ponieważ rzeczownik ma dodatkowe określenie.
Niepoprawnie! Vado a casa in macchina di Andrea.
Poprawnie! Vado a casa con la macchina di Andrea
Niepoprawnie! Vado a Roma in aereo della LOT.
Poprawnie! Vado a Roma con l’aereo della LOT.
Zob. tabelkę “Użycie przyimków ściągniętych” powyżej.
Przyimek CON
Użycie przyimka CON
Poniższy schemat przestawia w skrócie użycie przyimka CON.
Dla wskazania towarzystwa
Stasera esco con Michele. = Dziś wieczorem wyjdę z Michałem.
Dla wskazania współwystępowania z czymś
Bevo un caffè con un cucchiaino di zucchero. = Piję kawę z (jedną) łyżeczką cukru.
La pasta con la mollica è leggera e gustosa. = Makaron z bułką tartą jest lekki i smaczny.
Dla wskazania narzędzia / środka transportu
Devi aprire la porta con questa chiave. = Musisz otworzyć drzwi tym kluczem.
Vado a casa con la macchina di Andrea. = Jadę do domu samochodem Andrzeja. (zob. opis IN)
Dla wskazania sposobu wykonania czynności:
Ascolta con attenzione! = Słuchaj uważnie!
Meglio guidare con prudenza. = Lepiej prowadzić (samochód) ostrożnie.
Przyimek SU
Użycie przyimka SU:
Dla wskazania powierzchni, na której coś spoczywa /na którą pada
Aggiungere dello zucchero a velo sulla (su + la) torta. = Posypać tort cukrem pudrem.
Pioggia su tutta l’Italia del nord. = Deszcz na północy Włoch.
Dla wskazania tematu (na temat)
Marta partecipa ad una conferenza su Dante. = Marta uczestniczy w konferencji na temat Dante.
Dla wskazania przybliżenia
Una pizza in quel ristorante costa sui (su + i) venti euro. = Pizza w tej restauracji kosztuje ok. 20 euro.
Quanti anni ha Marta? Non so. Credo sulla (su + la) sessantina. = Ile lat ma Marta? Nie wiem. Myślę, że ok. 60.
Związek przyimka SU z czasownikiem
Contare + SU + DI + qualcuno = Liczyć na kogoś
Conto su di te. = Liczę na Ciebie.
Leggere + SU + qualcosa
Ho letto un articolo di Beppe Severgnini sul (su + il) Corriere della Sera = Przeczytałem artykuł Beppe Severgniniego w Corriere della Sera.
Przyimek PER
Użycie przyimka PER:
Przyimek PER używany jest jak po polsku “dla kogoś”
Ho dei fiori per te. = Mam kwiatki dla Ciebie.
Dla wskazania miejsce, przez które się przechodzi lub przejeżdża
Vado a Firenze passando per (da) Bologna. = Jadę do Florencji przez Bolonię.
Dla wskazania miejsca przeznaczenia:
Ecco l’autobus per il centro. = Oto autobus do Centrum.
Parto per la Francia = Wyjeżdam do Francji.
Parto per Parigi = Wyjeżdam do Paryża.
Dla wskazania celu (PER + infinito)
Vado in Italia per studiare la lingua. = Jadę do Włoch, aby uczyć się języka.
Dla wskazania przyczyny
Luigi è assente per motivi di salute. = Luigi jest nieobecny z powodów zdrowotnych.
Dla wskazania czasu trwania czynności
Lasciar riposare per un’ora a temperatura ambiente prima dell’uso. = Przed użyciem pozostawić na godzinę w temperaturze pokojowej.
Przyimek TRA / FRA
Mają takie samo znaczenie. Uwaga: należy jednak unikać FRA przed rzeczownikami rozpoczynającymi się od grupy spółgłoskowej FR-, a TRA przed rzeczownikami rozpoczynającymi od TR-, a więc:
Tra fratelli lepiej niż: Fra fratelli (wśród braci)
Fra Trapani e Palermo lepiej niż: Tra Trapani e Palermo (między Trapani a Palermo)
Użycie przyimka TRA / FRA:
Dla wskazania miejsca, w którym coś/ktoś się znajduje (między):
Taormina si trova tra Messina e Catania. = Taormina znajduje się między Mesyną i Katanią.
Dla wskazania odcinka czasu (między):
Luigi arriva tra le 6 e le 7. = Luigi przyjdzie między godz. 6 i 7.
Dla wskazania odległości w czasie (za):
Ci vediamo tra due giorni. = Do zobaczenia (Widzimy się) za dwa dni.
Post stanowi część materiału DB Italia – Nauka włoskiego w Warszawie wykorzystywanego na kursach języka włoskiego na zajęciach w grupach, indywidualnych oraz online.
3 recenzje
Anna Szyc
piątek 10 Lut 2023
Rewelacyjnie objaśnione ! dziekuję !
Monika
poniedziałek 20 Lut 2023
Bardzo wartościowy i przydatny materiał. Dziękuję
Dorota Matula
wtorek 07 Lis 2023
The best Italian teacher in Poland :-)